Orzechy - właściwości, rodzaje, sadzenie i ciekawostki.

Orzechy to jedne z najbardziej wartościowych produktów spożywczych, które możemy wprowadzić do naszej diety. Niektóre gatunki od lat są tradycyjnie uprawiane na terenie Polski, inne są nowinką, która pojawiła się na rynku ogrodniczym w ciągu kilku ostatnich lat. Dlaczego warto jeść orzechy? Oczywiście ze względu na zawarte w nich zdrowe tłuszcze i wysokie dawki witamin. To też wartościowe źródło białka. Zastanówmy się zatem, które gatunki drzew wydających orzechy najlepiej sprawdzą się w polskich warunkach pogodowych i klimatycznych?

Orzechy włoskie – klasyka w polskim ogrodzie. Jakie mają zalety, dlaczego warto je jeść?

Znane od wieków w polskich warunkach orzechy włoskie nie są jednak zbyt łatwe w uprawie. Młode drzewka najlepiej sadzić początkiem wiosny lub wczesną jesienią w okolicach października. Są one jednak bardzo wrażliwe na przymrozki, dlatego sprawdzą się raczej w ciepłych, mało wietrznych regionach kraju, dobrym miejsce będzie Polska południowa i centralna. Stanowisko słoneczne i osłonięte od wiatru, gleba o odczynie obojętnym lub zasadowym, bogata w substancje odżywcze i nie zatrzymująca nadmiaru wody. Drzewko formujemy już od pierwszych lat jego wzrostu, przycinanie starych i grubych pędów może niepotrzebnie obciążyć roślinę zamiast stymulować jej wzrost. Z kilkuletniego drzewka możemy uzyskać orzechy włoskie już po kilku latach aklimatyzacji. Największym zagrożeniem dla rośliny są różne choroby liści i pasożytujące na liściach owady. Stąd warto zadbać o odpowiednie (mogą być naturalne) środki ochrony roślin.

Orzechy laskowe – leszczyny są idealne do uprawy w Polsce. Dlaczego warto jeść orzechy laskowe?

Leszczyna to drzewo o dosyć zbitej, zwięzłej koronie, która na szerokość nie zajmuje wiele miejsca, ale wzrasta intensywnie w górę. Stanowisko słoneczne lub pół cieniste, zbyt mała ilość słońca znacznie zmniejsza owocowanie. Wymagania glebowe przeciętne, leszczyna lubi podłoże zwarte i wilgotne, aczkolwiek źle znosi skrajności, zarówno zbyt suche, jak i podmokłe podłoże nie będzie służyć roślinie. Uważajmy na to, jakie odmiany leszczyny kupujemy – niektóre z nich słabo owocują i nadają się raczej do obsadzenia pustych przestrzeni niż do pozyskiwania orzechów, których wytwarzają mało i niewielkich rozmiarów. Na rynku są też dostępne odmiany przemysłowe, których młode gałązki służą do produkcji mebli czy elementów wyposażenia wnętrz takich jak na przykład koszyki. Młodych drzewek raczej nie tniemy, przy starszych usuwamy nadmierne boczne rozrosty, które wytwarza drzewko jeżeli ma ku temu wystarczająco dużo przestrzeni. Leszczyna owocuje na przełomie września i października po kilku latach po zaaklimatyzowaniu się w miejscu zasadzenia.

Migdały - migdał jadalny to coraz częściej bardziej popularne drzewko w polskich sadach. Jak uprawiać własnego migdałowca jadalnego?

Migdała jadalnego uprawia się głównie dla jadalnych nasion zwanych migdałami. Nazwa łacińska migdała jadalnego to Prunus dulcis, więc polska może być tłumaczona na śliwa migdał. Nie jest to więc tak naprawdę orzech, choć często za taki uchodzi. Nasiona odmian słodkich zawierają dużo tłuszczu i skrobi. Są jadalne w stanie surowym, nadają się również na przetwory. Są wykorzystywane jako dodatek do ciast i innych deserów, są jednym ze składników bakalii, często używa się ich do produkcji marcepanu. Z nasion odmian gorzkich wytwarza się olejek migdałowy wykorzystywany m.in. w przemyśle spożywczym. Migdałowce pięknie kwitną, więc są również piękną ozdobą ogrodów.

Orzechy ziemne – uprawa obarczona ryzykiem. Jak rosną orzeszki ziemne?

Wiele osób nie jest świadomych tego, że nie wszystkie gatunki orzechów są produktami pozyskiwanymi z drzew. Dla przykładu, orzechy ziemne to orzechy, które nie rosną na drzewie. Tak naprawdę fistaszki nie są formalnie orzechami, nazywamy je tak zwyczajowo. Jak sama nazwa wskazuje, rosną pod ziemią. Forma rośliny może przypominać znany dobrze wszystkim ziemniak – nad powierzchnią gleby znajduje się część zielona, orzechy są zgrupowane w kiście pod ziemią. Jest to częste nieporozumienie, bowiem w przypadku arachidów mamy do czynienia z owocami, a nie bulwami – przekwitnięty kwiat opuszcza się na łodydze do podłoża, w które się zagłębia i tam produkuje orzechy. To dosyć niespotykany proces! Gatunek ten jest jednak obarczony dużym ryzykiem uprawy w Polsce, wymaga bowiem ciepłego klimatu i odpowiednich warunków nasłonecznienia. Zdecydowanie nadaje się tylko do najcieplejszych regionów Polski o niskim ryzyku przymrozków. Jednak nawet w takich warunkach wytworzy niewiele owoców.

Nie wszystkie orzechy sprawdzą się w polskim klimacie.

W sklepach niejednokrotnie znajdziemy różne egzotyczne rodzaje orzechów. Wiele z nich, pomimo wysokiej ceny, na stałe zagościły na polskich stołach. Niestety większość z nich nie nadaje się do uprawy na wolnym powietrzu w polskich warunkach. Oczywiście nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby z tych orientalnych roślin uczynić pewnego rodzaju ciekawostkę i wykorzystać je do celów dekoracyjnych lub hobbystycznych. Zatem warto rozważyć uprawę na przykład nanercza zachodniego, który jest spokrewniony z mango i na którym rosną orzechy nerkowca. Uwaga! Nawet jeśli uda nam się pozyskać w polskich warunkach pojedyncze owoce tej rośliny, nie nadają się one do spożycia! Orzechy, które kupujemy w sklepach, są wcześniej poddane odpowiednio wysokiej temperaturze i przetworzeniu, surowe bowiem są dla człowieka szkodliwe. Jak zatem sadzić egzotyczne orzechy? Cóż, tu jest mały haczyk – niemal wszystkie egzotyczne rodzaje orzechów kupujemy po wcześniejszym przesuszeniu, podprażeniu lub co najmniej rozłupaniu. Wartościowych nasion lub sadzonek szukajmy zatem w dobrych sklepach ogrodniczych.

Czy wiesz że…

Na ryku produktów naturalnych i ekologicznych od lat dostępne są tak zwane orzechy do prania. To owoce azjatyckiego drzewa, które mają właściwości podobne do mydła – wytwarzają pod wpływem wody i temperatury substancje czyszczące. Jeżeli zatem chcemy unikać z jakiś powodów sztucznych detergentów do prania, zastanówmy się nad zastosowaniem tego rodzaju orzechów.

Co ciekawe, smakoszami orzechów są nie tylko ludzie :) Wiewiórki je uwielbiają, czego dowodem są poniższe zdjęcia: