Jeżyna - sadzonki, odmiany, ceny, uprawa

Granatowa moc owoców i zmysłowa woń kwiatów jeżyny

Jest niezwykle popularnym krzewem, który daje smakowite i pełne zdrowia owoce. Jeszcze do niedawna roślina kojarzona była niemal wyłącznie z lasami i zagajnikami, które bujnie porastała. Dziko rosnący krzew został jednak ujarzmiony, stąd też obecnie jest stałym bywalcem przydomowych ogrodów, sadów i działek. Większość z nas podziwia smak niesamowitych owoców jeżyny, zapominając jednak, że roślina posiada także niezwykle atrakcyjne i interesujące wyglądem kwiaty. Mimo że są one niewielkie, to jednak czarownie ozdabiają zielone przestrzenie, a ich woń roznosi się po całym ogrodzie.

Pięknie dekoruje zielone przestrzenie, jest przy tym prosta w uprawie i mało wymagająca. Zarówno kwiaty jak i owoce krzewu liściastego są cudowną ozdobą, która przyciąga swą wonią latających gości. Zazwyczaj obficie owocuje, dzięki czemu jej plonami można zapełnić niemal całą spiżarnię.

Jeżyna już nie taka dzika

Pochodzi z terenów Eurazji i Ameryki Północnej i uważa się, że jest jednym z najstarszych owoców na ziemi. Potwierdzają to wykopaliska, podczas których znaleziono plony krzewów pochodzące jeszcze z czasów prehistorycznych. W Polsce jest bardzo cenioną rośliną, w zależności od regionu posiada też zróżnicowane nazewnictwo – mówi się na nią oberżyna, ożyna, ostrężyna. Roślina jest bliską krewniaczką maliny, dlatego też podobna jest do niej wyglądem i smakiem. 

Jeżyna – uprawa w kilku prostych krokach!

Jeżynę należy sadzić na miejscach słonecznych, dzięki czemu jej owoce będą słodsze, a roślina pięknie się rozwinie. Powinny być one też osłonięte od wiatrów, by nic nie uszkodziło ich mocowań do podpór. Krzew liściasty posiada płytki system korzeniowy, dlatego musi być regularnie nawadniany, a gleba na której rośnie powinna być żyzna, próchnicza i lekka. Wiosną, zanim roślina zakwitnie, warto zasilić ją nawozem wieloskładnikowym. Można pokusić się też o wyściółkowanie, co zabezpieczy jej korzenie przed wysuszaniem, zahamuje też rozwój chwastów. Krzew liściasty wymaga też regularnego przycinania, które pozytywnie wpłynie na jego owocowanie. Jeżynę należy przyciąć dopiero wtedy, gdy jej pędy osiągną długość 2,5 metra. Wtedy też przycinamy im wierzchołki, pobudzając roślinę do wypuszczenia zwiększonej ilości pąków kwiatowych. W następnych latach przycinamy do długości 30 cm pędy dwuroczne, ponieważ na tych krzew owocuje. Wszelkie starsze gałęzie należy usunąć. Jest średnio odporna na mróz, dlatego warto ją przed nim zabezpieczyć.

Występuje w wielu odmianach, które różnią się między sobą wyglądem i smakiem owoców. Mimo że najbardziej znana jest odmiana dziko rosnąca, której pędy pokrywają liczne, drobne kolce, to jednak w ogrodach i działkach najczęściej uprawia się wersję bezkolcową. Roślina jest dość wysokim krzewem liściastym, którego wysokość mieści się w granicach 2 – 5 metrów. Wymaga podpory, dlatego dobrze posadzić ją przy płocie lub innej konstrukcji, do której należy ją przywiązać, ponieważ nie posiada organów czepnych. Jej długie pędy są nagie i brązowe, porośnięte na całej długości przez niewielkie, acz urocze liście. Posiadają soczyście zieloną barwę, a ich blaszka wierzchnia jest wyraźnie unerwiona. Są przy tym klapowane, o silnie piłkowanych brzegach.

Na szczególną uwagę zasługują też kwiaty jeżyny, które zakwitają w maju. Subtelnie, lecz wyraźnie dekorują roślinę swymi białymi, niekiedy różowymi płatkami, naznaczonymi wewnątrz czarnymi kropkami. Ich intensywna woń zaprasza mnogość owadów, w tym kolorowych motyli i miododajnych pszczół. Owoce krzewu liściastego dojrzewają w połowie lipca, choć częściej jest to pierwsza połowa sierpnia, a niekiedy nawet później. Pestkowce kształtem przypominają maliny, choć są nieco większe, posiadają przy tym granatowy, niekiedy niemal czarny kolor. Ich słodko-kwaśny smak zna każdy, są bowiem doskonałym deserem zarówno na surowo, jak i w formie przetworzonej. Są niezastąpionym dodatkiem do ciast i innych deserów, wykonuje się z nich też przepyszne konfitury, soki i galaretki, a nawet nalewki. Są też bardzo zdrowe i niskokaloryczne, dlatego można jeść je bez obaw w każdej ilości.

Uprawa jeżyny bezkolcowej 

Czym charakteryzuje się jeżyna bezkolcowa?

charakteryzuje się brakiem kolców na swoich pędach, co sprawia, że jest łatwiejsza w zbiorze i nie sprawia trudności podczas konsumpcji. Jej owoce są słodsze i bardziej soczyste niż jeżyny kolczaste, co czyni je bardziej atrakcyjnymi dla wielu osób. Roślina ta może być uprawiana w ogrodach, a także w korzystnych warunkach może stać się inwazyjnym gatunkiem. Są niezwykle popularne w uprawie ze względu na swoje owoce, które są bogate w witaminy, minerały, błonnik i przeciwutleniacze. 

Podlewanie i nawożenie jeżyny

Podlewanie jest istotne, szczególnie podczas suszy. Należy regularnie nawadniać rośliny, zwłaszcza gdy pogoda jest sucha, jednak należy unikać nadmiernego podlewania, które może spowodować zgnicie korzeni. W okresie wzrostu i owocowania zaleca się podlewanie 2-3 razy w tygodniu. Dobra drenażowa gleba oraz warstwa ściółki pomagają utrzymać odpowiednią wilgotność. 
Wymagają regularnego nawożenia, szczególnie w okresie wegetacji. Rekomenduje się stosowanie nawozów wieloskładnikowych, które zawierają azot, fosfor i potas. Nawozy powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta i aplikowane na glebę wokół roślin. Nawożenie należy rozpocząć na wiosnę po wyjściu roślin z zimowego spoczynku i powtarzać co 4-6 tygodni aż do końca sezonu wegetacyjnego.
Ważne jest także monitorowanie stanu roślin i odpowiednie reagowanie na wszelkie objawy niedoboru składników odżywczych czy przesuszenia ziemi. Regularne podlewanie i nawożenie przyczynią się do wzrostu i obfitości plonów. 

Przycinanie i zimowanie jeżyn

Przycinanie i zimowanie to ważne czynności, które pomagają utrzymać krzak zdrowym i obfitującym owocami. Przycinanie powinno odbywać się zwykle w okresie zimowym, gdy roślina jest w stanie spoczynku.
Przycinanie ma na celu usunięcie starych i obumarłych pędów, co pobudza roślinę do produkcji nowych pędów i owoców. Najlepszym czasem na przycinanie jest późna zima lub wczesna wiosna, gdy temperatura powietrza nie spada poniżej – 5 stopni Celsjusza.
Zimowanie polega na odpowiednim przykryciu rośliny, aby chronić ją przed niskimi temperaturami i mrozem. W zależności od regionu i warunków pogodowych, zimowanie może wiązać się z okryciem rośliny słomą, agrowłókniną lub innym materiałem izolacyjnym.
Warto również pamiętać o nawadnianiu przed zimą, aby zapewnić roślinie odpowiednie nawodnienie, które pomoże jej przetrwać okres zimowy. Po zimowaniu, warto regularnie monitorować i usuwać ewentualne uszkodzone pędy, aby zapewnić im jak najlepsze warunki do wzrostu i owocowania. 

Kiedy kwitnie i owocuje jeżyna?

Kwitnie w zależności od odmiany i warunków klimatycznych od maja do czerwca. Owoce zazwyczaj dojrzewają w sierpniu i wrześniu.

Gdzie, jak i kiedy sadzić jeżyny? 

Najlepiej sadzić na pełnym słońcu w przepuszczalnej, dobrze nawodnionej glebie. Idealnie byłoby sadzić na wiosnę, gdy temperatura gleby się już ociepliła, ale można również sadzić je wczesną jesienią. Ważne jest, aby ustawić krzewy w odpowiednich odstępach, aby zapewnić im wystarczającą przestrzeń do wzrostu. Po posadzeniu należy regularnie podlewać, szczególnie podczas suchych okresów, aby pomóc im się zakorzenić i rosnąć. 

Odmiany jeżyny bezkolcowej:

1. Jeżyna Triple Crown - odmiana o dużej wydajności, dojrzewająca w sierpniu, o dużej i smacznej, słodkiej żurawinowo-jagodowej smaku.
2. Jeżyna Black Satin - odmiana o dużych, soczystych owocach, dojrzewająca w lipcu, o intensywnym, słodkim smaku.
3. Jeżyna Apache - odmiana o wydajnych plonach, dojrzewająca w sierpniu, o dużych i smacznych owocach.
4. Jeżyna Loch Ness - odmiana o bardzo dużych owocach, dojrzewająca w sierpniu, o intensywnym smaku i aromacie.
5. Jeżyna Chester Thornless - odmiana o wydajnych plonach, dojrzewająca w sierpniu, o małych, ale bardzo smacznych owocach.
6. Jeżyna Navaho - odmiana o wysokiej wydajności, dojrzewająca w sierpniu, o smacznych i aromatycznych owocach.

Krzew jeżyny jest doskonałym wyborem do sadzenia w ogrodzie ze względu na duże możliwości uprawy. Sadzenie można przeprowadzać na różnych glebach, ale najlepiej rośnie na glebach wilgotnych i żyznych. Odmiana ma znaczenie dla plonowania, gdyż różne odmiany mogą różnić się pod względem intensywności owocowania. Sadzonki niektórych odmian posiadają ostre kolce, co należy brać pod uwagę podczas ich uprawy i zbioru owoców. Mimo że jest kolczasta, to jest odporna na choroby, co ułatwia jej uprawę.
Najlepiej owocuje na dwuletnich pędach, co należy uwzględniać przy cięciu krzewu. Kwiaty pojawiają się zwykle w maju i czerwcu, a owoce dojrzewają późnym latem. Średnio krzew może dostarczyć nawet kilka kilogramów owoców, co czyni go atrakcyjnym wyborem dla ogrodników. Odmiany bezkolcowe są coraz popularniejsze dzięki łatwiejszej pielęgnacji i zbiorze owoców.

Sadzonki jeżyny bezkolcowej posiadają właściwości lecznicze dzięki dużej zawartości witaminy C i E. Produkują smaczne owoce o dużej zawartości witamin, co sprawia, że są bardzo zdrowe. Z jednego kilograma owoców można uzyskać pyszne soki lub przetwory. Owoce charakteryzują się lekko kwaśnym smakiem, co sprawia, że są świetnym składnikiem deserów i dżemów. Owocują na pędach, co ułatwia ich zbieranie i przetwarzanie. Owoce jeżyny zawierają pektyny, garbniki oraz kwasy organiczne, co sprawia, że są cennym składnikiem diety.

Krzewy owocowe, takie jak jeżyny, mogą być atakowane przez szkodniki, co może prowadzić do różnych chorób grzybowych. Zabezpieczenie przed szkodnikami i chorobami grzybowymi, warto stosować agrowłókninę lub inne metody ochrony roślin. Podwiązywanie pędów do drutów lub palików pomaga utrzymać krzak w porządku i ułatwia zbieranie owoców. Podsypanie nawozu do gleby wokół może pomóc w zapewnieniu odpowiednich składników odżywczych dla roślin. Pędy zaczynają owocować od początku sierpnia do września, dostarczając soczyste i smaczne owoce. Jeżyna potrzebuje odpowiedniej opieki, zabezpieczenia przed szkodnikami i regularnego nawadniania, aby dawać obfite plony. 

Jakie właściwości ma jeżyna?

Jest bogata w witaminy, minerały, błonnik i przeciwutleniacze. Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, antybakteryjne i przeciwwirusowe. Jej regularne spożywanie może pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu, poprawić trawienie, wzmocnić układ odpornościowy i poprawić stan skóry. Jest również niskokaloryczna, co czyni ją idealnym dodatkiem do diety dla osób walczących z nadwagą.

Właściwości zdrowotne. W jakie witaminy i minerały są bogate?

1. Witamina C: Są bogate w witaminę C, która jest silnym antyoksydantem. Witamina C wspiera układ odpornościowy, pomaga w regeneracji tkanki, a także przyczynia się do utrzymania zdrowej skóry.
2. Witamina K: Ta witamina jest ważna dla prawidłowego krzepnięcia krwi oraz utrzymania zdrowych kości. Odpowiednia podaż witaminy K wpływa także na zdrowie serca.
3. Witaminy z grupy B: Znajdują się w nich witaminy z grupy B, takie jak B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna) oraz B6. Te witaminy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, metabolizmu oraz produkcji energii.
4. Kwas foliowy: Są źródłem kwasu foliowego (witaminy B9), który odgrywa kluczową rolę w procesach metabolicznych i jest szczególnie ważny dla zdrowego rozwoju komórek.
5. Potas: Dostarczają potasu, który jest istotny dla regulacji ciśnienia krwi, równowagi płynów oraz funkcji mięśni.
6. Fibra: Są bogate w błonnik, co wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Błonnik pomaga w utrzymaniu zdrowego poziomu glukozy we krwi oraz reguluje poziom cholesterolu.
7. Antocyjany: Te związki roślinne nadają jeżynom ich charakterystyczną fioletową barwę i posiadają silne właściwości antyoksydacyjne, pomagając w ochronie komórek przed uszkodzeniem wolnych rodników.
8. Polifenole: Zawierają różne polifenole, które również posiadają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Regularne spożywanie jeżyn może wpłynąć korzystnie na zdrowie, wspierając układ immunologiczny, poprawiając trawienie, a także przyczyniając się do ogólnej kondycji organizmu. Jest owocem, który może korzystnie wpływać na pracę przewodu pokarmowego ze względu na zawartość błonnika pokarmowego. W zaburzeniach nerwowych występujących w okresie przekwitania u kobiet  mogą być łagodzone za pomocą diety bogatej w jeżyny. Wybór najlepszej odmiany jeżyny może zależeć od regionu, w którym jest uprawiana. Spożywanie jeżyn może przyspieszać przemianę materii i pomagać w utrzymaniu zdrowej wagi ciała.