Azalie i różaneczniki (rododendrony) - jak o nie dbać, aby pięknie rosły?

Azalie i różaneczniki, wspólnie nazwane rododendronami (Rhododendron L.), są jednymi z najpopularniejszych roślin, które znaleźć możemy w polskich ogrodach i domach, a także na balkonach i tarasach. Należą one do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Według niektórych źródeł do tego rodzaju zaliczyć można nawet około 1000 różnych gatunków. Rododendrony w naturze osiągają nawet 30 m wysokości, jednakże w polskich warunkach raczej nie spotyka się okazów większych niż 4 m. Odmiany karłowate natomiast dorastają 50-60 cm wysokości. To sprawia, iż rośliny te sprawdzą się równie dobrze w ogrodzie, jak i na parapecie w doniczce.

Azalie i różaneczniki – czym się różnią?

Wielu osobom trudno jest odróżnić od siebie azalię i różanecznik. W rzeczywistości jednak dzieli je wiele cech, które wyłapie nie tylko wprawne oko. Najważniejszą rozbieżnością pomiędzy obiema roślinami są ich liście. W przypadku azalii, jej liście przebarwiają się jesienią, po czym opadają – częściowo bądź całkowicie. W przeciwieństwie do nich różaneczniki są zimozielone, co oznacza, że ich liście wyglądają tak samo przez cały rok. Wyjątkiem od tej reguły są azalie japońskie, których niektóre odmiany potrafią zachować liście przez całą zimę. Liście azalii i różaneczników różnią się między sobą także samym wyglądem. Azalie posiadają raczej niewielkie, cienkie, miękkie liście pokryte sztywnymi włoskami, często po obu stronach blaszki liściowej, osadzone na bardzo krótkich, niemal niewidocznych ogonkach. Różaneczniki natomiast charakteryzują się dużymi (nawet do 15 cm), grubymi, skórzastymi liśćmi, owłosionymi na dolnej stronie bądź pokrytymi łuskami, o długich ogonkach.
Kwiaty azalii mają kształt lejka i posiadają 5 pręcików, a kwiatostany są luźne i półkoliste. W przypadku różaneczników kwiaty mają kształt dzwonu i liczą zwykle po 10 pręcików, ponadto są większe i pojawiają się później, a kwiatostany są zwarte i kuliste. W większości przypadków zwracając uwagę na te cechy, można odróżnić od siebie obie rośliny, jednak istnieją wyjątki, spotykane szczególnie wśród nowych odmian. Oprócz tego, wśród azalii dominują pachnące kwiaty o ciepłej tonacji (np. żółte, pomarańczowe lub czerwone), natomiast wśród różaneczników – kwiaty bez zapachu o zimnej tonacji, z przewagą fioletu i różu.

Azalie i różaneczniki – wymagania i uprawa

Rododendrony są kwasolubne, co oznacza, że pH gleby, na której rosną, powinno wynosić 4-5,5. Ponadto ziemia pod azalie lub różaneczniki musi być średnio żyzna, próchnicza i przepuszczalna. Rośliny te źle znoszą przebywanie w pełnym nasłonecznieniu, dlatego ich stanowisko należy zlokalizować w miejscu zacienionym, bądź półcienistym, najlepiej także osłoniętym od wiatru. Potrzebują stale wilgotnego podłoża, a susze bardzo niekorzystnie na nie wpływają, dlatego należy pamiętać, aby je regularnie podlewać – szczególnie okazy zimozielone, które z wdzięcznością przyjmą wodę nawet w umiarkowanie ciepłe zimowe dni (zapobiega to brązowieniu liści w okresie wiosennym). Nie można jednak przesadzić w drugą stronę – przelane rośliny łatwiej zapadają na choroby grzybicze. Przy wyborze rośliny trzeba zwrócić uwagę na jej mrozoodporność – nie wszystkie odmiany dobrze znoszą niskie temperatury. Te o żółtych kwiatach są statystycznie bardziej wrażliwe od innych.

Azalie i różaneczniki – jak sadzić, pielęgnować i przycinać?

Przed zakupem rododendronu ważne jest, aby dobrać dla niego idealne stanowisko. Rośliny te występują w wielu rozmiarach, toteż miejsce sadzenia powinno być dostatecznie rozległe, aby pomieścić dojrzały okaz, a minimalny odstęp pomiędzy krzewami powinien wynosić przynajmniej około 100 cm (w zależności od odmiany). Często należy również zakwasić podłoże za pomocą torfu i kory sosnowej bądź wymieszać glebę z gotowym podłożem dla różaneczników. Azalie i różaneczniki zawsze kupujemy wraz z pełni uformowaną bryłą korzeniową. Sadzenie może odbywać się przez cały sezon, jednakże najlepszym dla tej czynności okresem jest wiosna lub wczesna jesień. Należy pamiętać o solidnym nawodnieniu bryły przed umieszczeniem jej w dołku. Sama powierzchnia bryły natomiast powinna znajdować się około 3-5 cm poniżej poziomu gruntu. Po zasadzeniu rośliny warto przysypać bryłę ziemią i delikatnie ugnieść, po czym gruntownie podlać.
O czym należy pamiętać, uprawiając rododendrony? Oczywiście o podlewaniu. Źle znoszą one suszę. W trakcie upałów można również zraszać korony. Wyściółkowanie ziemi wokół rośliny korą sosnową bądź torfem spowoduje, iż ilość wody wyparowującej z powierzchni gleby zmniejszy się. Aby pięknie kwitły, warto zainwestować w specjalistyczne nawozy dla roślin kwasolubnych. Stosujemy je wiosną (najlepiej w kwietniu) i następnie na początku lata (czerwiec-lipiec).
W większości przypadków rośliny te nie wymagają przycinania. Całkowicie wystarczającym jest usuwanie chorych bądź przemarzniętych jej fragmentów, a także przekwitłych kwiatostanów zaraz po zwiędnięciu. Jednak wyłamanie szczytowych pąków na każdym pędzie i nieznaczne skrócenie gałęzi u świeżo posadzonych rododendronów spowoduje, że te szybko się rozkrzewią. Bardziej radykalne cięcie polecane jest jedynie w przypadku chęci odmłodzenia rośliny, która straciła ładny pokrój, jest rzadka lub słabo kwitnie. Najlepiej jest zrobić to, zanim roślina wznowi wzrost (marzec-kwiecień).

Azalia w doniczce – pielęgnacja

Azalie mogą być uprawiane z powodzeniem w doniczce. Mają one jednak pewne specyficzne wymagania, które należy spełnić, aby w pełni cieszyć się ich pięknem. Dostateczna ilość światła, brak przeciągu, niska temperatura (10-12 st. C) – łatwo stwierdzić, że najlepiej im będzie przy samym oknie. Podobnie jak w przypadku innych rododendronów, gleba w doniczce powinna być kwaśna (istnieją gotowe podłoża specjalistyczne dla azalii). Rośliny te lubią wilgoć, dlatego regularne podlewanie jest czynnikiem decydującym – najlepiej wodą wcześniej przegotowaną i ostudzoną. Pod żadnym pozorem nie wolno zraszać kwitnącej azalii, gdyż w tej sytuacji płatki zlepiają się i tracą barwę. Co 2-3 tygodnie warto skorzystać ze specjalnego nawozu, równocześnie pamiętając, aby gleba przed nawożeniem była wilgotna.
Gdy kwitnienie ustanie, usuwamy przekwitłe kwiaty, ostrożnie wyłamując je palcami, przycinamy pędy wystające lub odchodzące na boki, psujące kształt rośliny, możemy także przesadzić ją do nieco większej doniczki. W tym czasie następuje również dla azalii okres spoczynku, w którego trakcie najlepiej przechowywać ją w chłodniejszym pomieszczeniu i ograniczyć podlewanie.

Azalie i różaneczniki – podsumowanie

Rododendrony mają nietuzinkowe wymagania, to prawda. Jeżeli jednak poświęcimy im minimum uwagi i dobrze dobierzemy im stanowisko, odwdzięczą się nam anielskim wyglądem. Ich odmiany są tak różnorodne, że dobranie idealnej rośliny dla danego miejsca nie jest dużym problemem. Te cechy sprawiają, iż roślina sprawdzi się jednakowo w ogrodzie, domu, na tarasie bądź balkonie.