Kruszyna pospolita

Kruszyna pospolita (łac. Frangula alnus) to krzew liściasty lub drzewo z botanicznej rodziny Rhamnaceae (szakłakowate).

Polska nazwa rośliny nawiązuje do delikatnych i kruchych gałęzi, jakie wykształca kruszyna. Lokalnie stosuje się także inne nazwy, takie jak: szakłak, wilczyna, troszczyna.

Kruszyna pospolita odmiany

Pokroju jaki przybiera kruszyna pospolita opis nie odda w najmniejszym stopniu – mówi się nawet, że jedna z najpopularniejszych odmian, kruszyna pospolita Asplenifolia jest polskim bambusem. Drugą, równie lubianą przez ogrodników odmianą jest kruszyna pospolita Fine Line, powstałą ze skrzyżowania Asplenifolii oraz odmiany Columnaris. Wszystkie warianty genetyczne charakteryzują nie tylko cienkie pędy, ale również rzadko spotykane wśród innych gatunków krzewów, liście o wąskiej blaszce z falistym brzegiem. Kruszyna pospolita owoce ma kuliste, ciemno zabarwione, pestkowe. Wykształcają się one z drobnych, zlokalizowanych w kątach liści kwiatów o zielonych płatkach. Kruszyna pospolita występowanie, wymagania Frangula alnus stanowi rodzimy dla polskiej flory gatunek. Występowanie kruszyny pospolitej jest powszechne w niemal całym kraju. Nie występuje ona jednak w górzystych częściach obszaru Polski. Stanowiska, w których można spotkać kruszynę naturalnie to przede wszystkim zbiorowiska leśne (szczególnie bory iglaste, ale także lasy mieszane, liściaste, bagienne) oraz okolice wód, torfowiska i mokre łąki. Najlepsze warunki dla jej wzrostu stanowią miejsca słoneczne lub półcieniste. Preferencje glebowe nie determinują występowania rośliny – choć kruszyna pospolita lubi gleby o niskim pH to generalnie jest stosunkowo tolerancyjna w kwestiach jej odczynu (pH od 3, 5 do 8, 0). Z uwagi na swoje wymagania kruszyna pospolita poza Polską występuje na terenie całej Europy, Afryki (Tunezja, Algieria, Maroko) oraz Azji (Syria, Irak, Iran, Kazachstan). W Kanadzie oraz Stanach Zjednoczonych kruszyna pospolita jest gatunkiem uznawanym za chwast.

Kruszyna pospolita właściwości lecznicze

W obszarach takich jak medycyna naturalna i ziołolecznictwo kruszyna pospolita nie ma sobie równych. Główny surowiec leczniczy otrzymywany z kruszyny pospolitej to kora. Zbiera się ją wiosną a następnie suszy, parząc uprzednio w temperaturze około 100C przez 2 godziny. Suszenie w tych warunkach pozwala na wykorzystanie kory bezpośrednio po zakończonym procesie obróbki cieplnej. Kora suszona bez sparzenia może powodować zatrucie. Po ponad roku przechowywania kora traci właściwości trujące i również może być stosowana leczniczo. Działanie kruszyny pospolitej opiera się o aktywność zawartych w korze antrazwiązków (antraglikozydy). Dzięki nim odwar posiada właściwości przeczyszczające i pobudzające perystaltykę jelit (kruszyna pospolita jest doskonała na zaparcia oraz jako środek odchudzający). Kora kruszyny pospolitej stosowana jest także w fitoterapii wątroby i pęcherzyka żółciowego. Detoksykacja i antybakteryjne właściwości Frangula alnus posiada z uwagi na zawartości garbików – odwar może być stosowany zewnętrznie, na skórę. Ze względu na zastosowanie lecznicze jakie ma kruszyna pospolita, kora rośliny była pozyskiwana w dużych ilościach, zagrażając naturalnemu występowaniu gatunku. Roślina stała się w związku z tym obiektem zainteresowania ekologów - kruszyna pospolita chroniona była prawnie do 2014 roku.

Kruszyna pospolita zastosowanie

Poza walorami leczniczymi kruszyna pospolita pełni funkcje estetyczne. Egzotyczny, oryginalny wygląd rośliny sprawia, że cieszy się ona popularnością w obsadzaniu ogrodów japońskich oraz parków. Krzewy wyglądają dobrze zarówno w obsadzie pojedynczej lub w większych grupach. Dobrym towarzystwem dla kruszyny pospolitej będą byliny i trawy, które nie będą odwracały uwagi od szlachetnego, delikatnego pokroju rośliny. Olbrzymią zaletą Frangula alnus są niskie wymagania odmian ozdobnych, będące wynikiem połączenia pierwotnej tolerancji środowiskowej kruszyny pospolitej oraz właściwości nabytych w drodze hodowli. Odmiany ogrodowe są mrozoodporne i niewrażliwe na agrofagi i choroby. Rośliny nie trzeba okrywać ani nawozić. Nie wymaga również cięcia. Kruszyna pospolita będzie wspaniałą ozdobą każdego ogrodu.